Ziemia z nieba.

Sol

SERCE W VOH,
Nowa Kaledonia, Francja

Namorzyny rosną na styku lądu i morza w strefie podzwrotnikowej, na bagnistych terenach znajdujących się w zasięgu morskich pływów. Lasy te składają się z rozmaitych słonorośli (roślin przystosowanych do życia na glebach o dużym zasoleniu) z przewagą srożyplątów. Gęsto porastają one blisko jedną czwartą tropikalnych wybrzeży na ziemskim globie, czyli obszar 170 tys. km². To zaledwie połowa dawnej powierzchni tego wrażliwego ekosystemu nieustannie kurczącego się na skutek nadmiernej eksploatacji zasobów, ekspansji rolnictwa, urbanizacji i zanieczyszczenia środowiska. Tymczasem lasy namorzynowe, niezbędny warunek zachowania równowagi biologicznej w strefie przybrzeżnej, są ostoją morskiej fauny oraz ważnym czynnikiem lokalnej gospodarki. W Nowej Kaledonii, terytorium zamorskim Francji składającym się z położonych na Pacyfiku wysp o łącznej powierzchni 18 575 km², znajduje się 200 km² dość niskich (8-10 m), ale bardzo gęstych lasów namorzynowych porastających głównie zachodnie wybrzeże największej z tych wysp - Grande Terre. W miejscach położonych w większej odległości od brzegu morza, tam gdzie słona woda dociera tylko podczas przypływów, tworzą się nieporośnięte roślinnością obszary o glebie przesyconej morską solą zwane tannes. Na przykład w okolicy miasta Voh natura stworzyła tę oto polanę w kształcie serca.

Sol

WĄWÓZ RZEKI BRAS DE CAVERNE,
wyspa Reunion, Francja

Dotarcie do centralnej części wyspy Reunion utrudniają liczne wąwozy podobne do tego, który wyżłobiła rzeka Bras de Caverne, wykorzystując szczeliny w wulkanicznym podłożu cyrku lodowcowego Salazie. Są tam miejsca, które zostały zbadane dopiero niedawno, jak na przykład głęboki na 250 m wąwóz Trou de Fer, do którego po raz pierwszy udało się dotrzeć w 1989 r. Uchroniony w ten sposób przed zaborczością człowieka porastający strome wulkaniczne stoki las tropikalny, w którym bujnie rozwijają się wrzośce, paprocie i porosty, zachował swój pierwotny charakter. Natomiast lasy położone niżej ustąpiły miejsca polom uprawnym i rozrastającym się miastom. W ciągu 400 lat wyginęło na wyspie 30 gatunków roślin i zwierząt, wśród nich gatunki endemiczne. Odznaczające się wielką różnorodnością biologiczną ekosystemy wysp są znacznie bardziej zagrożone wymieraniem gatunków niż ekosystemy na kontynentach.

Sol

BUKOWE LASY NA STOKACH GÓR TRAFUL,
prowincja Neuquén, Argentyna

Park Narodowy Nahuel Huapi znajduje się w południowo-zachodniej części argentyńskiej prowincji Neuquén. Występują tam liczne górskie jeziora polodowcowe leżące przeciętnie na wysokości 700 m. Ich intensywnie błękitne wody to połyskują tuż pod skalistymi szczytami Andów, to omywają podnóża gór. Wilgotny klimat tego regionu sprzyja wzrostowi notofagusów zwanych też bukami południowymi, zwłaszcza gatunków Nothofagus pumillio i Nothofagus antarctica. Gęsto obrosły one górskie zbocza i każdej jesieni stroją je w płomienne szaty. Dalej na południe, na terenach znacznie niżej położonych, bukowe lasy stopniowo się przerzedzają, ustępując miejsca roślinności stepowej. Leżący pomiędzy Argentyną a Chile łańcuch Andów jest najdłuższą naturalną granicą lądową na świecie. Znajduje się tam najwyższy szczyt Ameryki Południowej - wznosząca się na wysokość 6960 m Aconcagua.

Sol

BLUE LAGOON W POBLIZU GRINDAVIK,
półwysep Reykjanes, Islandia

Wulkaniczny obszar półwyspu Reykjanes na Islandii usiany jest gorącymi źródłami. Blue Lagoon (Blaá Lónidh) to sztuczne jezioro zasilane nadwyżką wód czerpanych przez ciepłownię geotermiczną Svartsengi. Wodę podgrzaną przez goracą magmę do temperatury 240°C wydobywa się z głębokości 2000 metrów. Po dotarciu na powierzchnię woda ma 70°C, co pozwala na wykorzystanie jej do ogrzewania domów w okolicznych miastach. Mlecznobłękitna barwa jeziora powstaje wskutek wymieszania się zawiesiny krzemu i wapnia z rozkładającymi się glonami. Bogate w sole mineralne, ciepłe wody Blue Lagoon mają temperaturę 40°C i słyną ze swych wyjatkowych właściwości leczniczych, zwłaszcza przy chorobach skóry. Ciepło wnętrza Ziemi jest odnawialnym zródłem energii, tanim i czystym, wykorzystywanym stosunkowo od niedawna. Na Islandii w roku 1960 korzystało z tego zródla ciepla mniej niz 25% ludności, dziś zaspokaja ono potrzeby Islandczyków w 85%. Wykorzystując energię geotermiczną do produkcji ogniw wodorowych, Islandia zamierza do roku 2040 zaprzestać wykorzystywania w gospodarce ropy naftowej.

Sol

TSINGY DE BEMARAHA,
region Morondava, Madagaskar

Po zachodniej stronie Madagaskaru znajduje się przedziwny mineralny las Tsingy de Bemaraha. Tworzą go krasowe formy powstałe wskutek erozji i deszczów o kwaśnym odczynie. Stopniowo rozpuściły one wapienną skałę oraz wyrzeźbiły iglice, których wysokość dochodzi nawet do 30 metrów. Od 1927 roku obszar ten jest ścisłym rezerwatem, a w 1990 został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Przyrody UNESCO. W tym labiryncie, dla człowieka niemal całkowicie niedostępnym (stąd jego nazwa, tsingy oznacza bowiem w języku malgaskim „stąpać na palcach”), znajdują schronienie flora i fauna niespotykane w innych miejscach. Żyją tam również gatunki wciąż bardzo słabo rozpoznane przez badaczy oraz zaliczane do reliktów. Madagaskar, zwany też Wielką Wyspą, jest fragmentem lądu o powierzchni 587 000 km², który 100 mln lat temu oddzielił się podczas dryfu kontynentów od południowej części Afryki i przesunął na Ocean Indyjski. Rozwinęła się tam zróżnicowana, niepowtarzalna flora i fauna o charakterze endemicznym - ponad 80% z ok. 10 tys. gatunków roślin i prawie 1200 gatunków żyjących na wyspie zwierząt występuje wyłącznie na tym obszarze. Jednak blisko 300 spośród nich grozi wyginięcie.

Sol

GEJZER GRAND PRISMATIC,
Park Narodowy Yellowstone, stan Wyoming,
Stany Zjednoczone

Park Yellowstone został utworzony w 1872 roku i jest najstarszym parkiem narodowym na świecie. Zajmuje obszar 9 tys. km² na styku stanów Montana, Idaho i Wyoming. Położony na wulkanicznym płaskowyżu stanowi największe na Ziemi skupisko obiektów geotermicznych - znajduje się tam ponad 10 tys. gejzerów, fumaroli i gorących źródeł. Grand Prismatic Spring, zbiornik wodny o średnicy 112 m, jest największym gorącym źródłem w parku i trzecim co do wielkości na świecie. Swą nazwę zawdzięcza tęczowym barwom powstającym dzięki obecności mikroskopijnych glonów, które w miarę obniżania się temperatury wody od środka zbiornika ku jego brzegom rozwijają się coraz bujniej. Park Narodowy Yellowstone, uznany w 1976 r. przez UNESCO za rezerwat biosfery, a w roku 1978 wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Przyrody, gości średnio trzy miliony osób rocznie. Do Ameryki Północnej, gdzie znajduje się pięć najsłynniejszych, najczęściej odwiedzanych cudów przyrody, przybywa każdego roku 70 mln turystów, co stanowi jedną dziesiątą ogólnoświatowego ruchu turystycznego i przynosi jedną piątą globalnych wpływów z turystyki.

Sol

PRZELOT IBISÓW CZERWONYCH NAD OKOLICĄ PEDERNALES,
stan Delta Amacuro, Wenezuela

Poprzez nizinne rejony Llanos po stan Delta Amacuro, czyli rozległy obszar ujścia rzeki Orinoko, ponad jedną trzecią powierzchni Wenezueli zajmują tereny podmokłe, ulubione siedlisko ibisów czerwonych (Eudocimus ruber). Te ptaki brodzące gnieżdżą się w dużych koloniach pośród plątaniny korzeni podporowych w lasach namorzynowych. W poszukiwaniu pożywienia ibisy przemieszczają się nie dalej niż o kilka kilometrów. Duża zawartość karotenu w krewetkach, krabach i in. skorupiakach stanowiących główne pożywienie tych ptaków nadaje charakterystyczne zabarwienie ich piórom, używanym dawniej przez miejscową ludność do wyrobu okryć i ozdób. Obecnie rzemieślnicy wykorzystują je do produkcji sztucznych kwiatów. Ponieważ wysoko cenione są nie tylko pióra, lecz także mięso ibisów czerwonych, ptaki te zagrożone są wyginięciem. Na całym obszarze występowania, czyli w Ameryce Środkowej i Południowej, żyje obecnie niespełna 200 tys. osobników.

Sol

WZGÓRZE CORCOVADO W RIO DE JANEIRO,
Brazylia

Statua Chrystusa Zbawiciela osadzona jest na wierzchołku skalistego, stromego wzgórza Corcovado („garbus”), które wznosi się na wysokość 704 m. Dominuje nad znajdującym się nieopodal słynnym wzgórzem o nazwie Głowa Cukru, nad zatoką Guanabara oraz nad całym Rio de Janeiro. Swoją nazwę - „styczniowa rzeka” - miasto zawdzięcza pomyłce portugalskich żeglarzy, którzy w styczniu 1502 roku rzucili kotwicę w tej zatoce przekonani, że wpłynęli w ujście rzeki. Rio de Janeiro, stolica Brazylii od 1763 do 1960 roku, jest dziś gigantyczną aglomeracją rozciągającą się na 50 kilometrów i liczącą 10 milionów mieszkańców. Figura Chrystusa Zbawiciela na wzgórzu Corcovado przypomina, że Brazylia jest największym na świecie skupiskiem katolików, liczącym około 141 milionów wiernych (86% ludności kraju). Katolicyzm wyznaje ponad miliard ludzi na Ziemi i jest on dominującym odłamem chrześcijaństwa, religii praktykowanej przez największą liczbę ludzi. Chrześcijan - katolików, protestantów, wyznawców prawosławia - jest na świecie około dwóch miliardów.

Sol

BELE BAWEŁNY,
Thonakaha, Korhogo, Wybrzeże Kości Słoniowej

Od sprowadzonego w XIX wieku z brytyjskich Antyli do Afryki gatunku bawełny Gossypium hirsutum wywodzi się większość uprawianych dziś na świecie odmian tej rośliny. Na początku XX wieku mocarstwa europejskie popierały w swoich koloniach produkcję bawełny, aby przełamać monopol Stanów Zjednoczonych i Egiptu, potentatów na światowym rynku surowców włókienniczych. Obrót bawełną stanowił w tamtych czasach 80% tego rynku. Dziś wskutek rozwoju produkcji włókien syntetycznych zmniejszył się do 47%. Afrykański robotnik zbiera dziennie od 15 do 40 kg bawełny, która następnie pozbawiana jest nasion w odziarniarkach. Z tony bawełny uzyskuje się po odziarnieniu 400 kg włókna i 560 kg nasion, które są przetwarzane na olej jadalny i na paszę dla zwierząt (makuchy). Na północy Wybrzeża Kości Słoniowej, zwłaszcza w rejonie Korhogo, plantacje bawełny, uprawy najbardziej tam opłacalnej, zajmują 240 tys. hektarów. A choć 300 tys. ton zbierane przez 150 tys. plantatorów stanowi niewielki udział w światowej produkcji, w skali kraju oznacza to przeciwwagę dla rolniczej dominacji rejonów południowych, gdzie się koncentrują wielkie plantacje kakaowców, palm oleistych, kauczukowców czy ananasów.

Sol

GÓRY LODOWE W REJONIE WYBRZEŻA ADELI,
Antarktyda Wschodnia

Te dryfujące góry lodowe oderwały się od lądolodu Antarktydy niedawno, o czym świadczy ich kształt przypominający góry stołowe z płaską górną powierzchnią i wyraźnie widocznymi warstwami lodu na urwistych bocznych ścianach. Ponad powierzchnię wody wynurza się jedynie niewielka część góry lodowej; co najmniej 80% pozostaje pod wodą. Pod wpływem niszczycielskiej siły fal i wiatru te kolosy znikną powoli z powierzchni oceanów, podobnie jak to się dzieje z 2000 km³ brył lodowych odrywających się każdego roku od Antarktydy. Antarktyda jest kontynentem skrajności. Temperatura spada tam do -70°C, wiatr osiąga prędkość 300 km/godz., powierzchnia wynosi 14 mln km² (cała Antarktyka - 52,5 mln km²), zgromadzone jest tam 90% lodu i 70% zasobów słodkiej wody na planecie. W XIX wieku Antarktyka była przedmiotem roszczeń terytorialnych. Od roku 1959 na mocy traktatu waszyngtońskiego przyznano jej status międzynarodowy i ograniczono wykorzystywanie jej obszaru wyłącznie do celów pokojowych i naukowych. Rosyjska stacja badawcza Wostok wydobyła próbki lodu z głębokości 3623 metrów, co pozwoliło odtworzyć historię zmian klimatu i składu atmosfery na przestrzeni 420 tys. lat. Dziś zawartość dwutlenku węgla - gazu cieplarnianego w największej mierze odpowiedzialnego za ocieplanie się klimatu - osiągnęła w atmosferze najwyższy poziom od 160 tys. lat.

Sol

KARAWANA DROMADERÓW W OKOLICACH NAWAKSZUTU,
Mauretania

W Mauretanii, podobnie jak w innych krajach na obrzeżach Sahary, dromadery stanowią znaczącą część hodowanych tam zwierząt z racji doskonałego przystosowania do skrajnie trudnych warunków pustynnego otoczenia. Udomowienie dromaderów przed kilkoma tysiącami lat umożliwiło człowiekowi dokonanie podboju pustyni i stworzenie transsaharyjskich szlaków handlowych. To zwierzę, nazywane „okrętem pustyni”, zjada zaledwie od 10 do 20 kilogramów paszy dziennie i podczas chłodnej pory roku może się obejść bez wody nawet przez trzy miesiące. Wprawdzie w lecie dromader może nie pić tylko przez kilka dni, ale człowiek w tych samych warunkach już po 24 godzinach umiera z powodu odwodnienia. Zapas tłuszczu zgromadzony w garbie odgrywa dużą rolę w regulacji ciepłoty ciała, ponieważ dzięki niemu zwierzę doskonale znosi wysokie temperatury, nie pocąc się nawet podczas największych upałów. Mieszkańcy Mauretanii hodują dromadery dla mleka, skór i wełny, a także na mięso. W 2001 roku pogłowie dromaderów wynosiło tam milion sztuk.

Sol

NAWADNIANIE OBROTOWE,
Maan, Wadi Rum, Jordania

Ta samobieżna deszczownia wynaleziona w 1948 r. (opatentowana w 1952) przez Amerykanina Franka Zyrbacha dostarcza roślinom wodę czerpaną przez otwór wiertniczy z głębokości 30-400 metrów. Woda jest równomiernie rozprowadzana za pomocą obracającego się na osi kolektora z zamocowanymi zraszaczami, poruszającego się na kołach od traktora. Promień obracającego się urządzenia wynosi 500 metrów, a nawadniana powierzchnia w kształcie wielkiego koła liczy 78 hektarów. W latach 90. import zbóż najszybciej wzrastał w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Do wyprodukowania tony zboża potrzeba tysiąca ton wody, toteż kraje te wobec rosnących potrzeb żywnościowych skłaniają się raczej ku popieraniu importu niż rodzimej produkcji, która pochłonęłaby ogromne ilości bezcennej, trudnej do zdobycia wody. Już przy obecnym tempie zużycia wody gruntowej jej zapasy w Jordanii mogą się wyczerpać przed rokiem 2010. Znajdujące się pod ziemią zasoby wodne są nadmiernie eksploatowane w Stanach Zjednoczonych, Indiach i Chinach. Wiadomo, że metoda zraszania za pomocą deszczowni zapobiega marnowaniu wody, jest korzystniejsza dla roślin i pozwala zaoszczędzić od 20 do 50% wody zużywanej przez rolnictwo.

Sol

BORA-BORA, POLINEZJA FRANCUSKA,
Terytorium Zamorskie Francji od 1946 r.

Należąca do archipelagu Wysp Towarzystwa w grupie Wysp Pod Wiatrem wyspa Bora-Bora, co znaczy „pierworodna”, ma zaledwie 38 km² powierzchni. Tworzy ją wynurzający się ponad powierzchnię wody krater wygasłego wulkanu powstałego przed siedmioma milionami lat. Wyspę otacza barierowa rafa koralowa, którą porastają głównie palmy kokosowe. Jedynym wyjściem z laguny na otwarty ocean jest kanał Teavanui, dostatecznie głęboki, by mogły przezeń przepłynąć statki handlowe i okręty wojenne (w latach 1943-46 znajdowała się tu amerykańska baza wojskowa). Wszystkie rafy koralowe istniejące na Ziemi zajmują powierzchnię zaledwie 284 tys. km² dna morskiego (czyli równą połowie powierzchni Francji). Występują w strefie międzyzwrotnikowej, gdzie temperatura wody jest wystarczająco wysoka, aby mogły się w niej rozwijać koralowce. Siedlisko to, choć zajmuje niewielką przestrzeń, charakteryzuje się ogromną różnorodnością biologiczną, daje bowiem schronienie blisko 100 tys. gatunków roślin i zwierząt - spośród ogólnej liczby szacowanej na dwa miliony. Ponad połowa raf koralowych na ziemskim globie (w najbardziej zaludnionych rejonach - nawet do 80%) została uszkodzona wskutek działalności człowieka.

Sol

WRAK STATKU,
jezioro Aralskie, okolice Aralska, Kazachstan

W czasach gdy Jezioro Aralskie w Kazachstanie, zwane też morzem, było czwartym co do wielkości jeziorem na Ziemi, jego powierzchnia wynosiła 66 500 km². W latach 60. XX wieku stworzono w tamtym rejonie rozbudowany system irygacyjny do nawadniania monokulturowych plantacji bawełny, co spowodowało drastyczne obniżenie poziomu wód w rzekach Amu-daria i Syr-daria, które zasilały jezioro. Wskutek tych zmian w środowisku powierzchnia jeziora zmniejszyła się o 50%, ilość wody o 75%, a brzegi cofnęły się o 60-80 kilometrów. Tam gdzie kiedyś rybacy wypływali na połów ryb, teraz rozciąga się morze piachu z porzuconymi wrakami kutrów. Bezpośrednim następstwem tak znacznego w ciągu 30 lat obniżenia się stanu wód był stały wzrost zasolenia, które dziś osiągnęło wartość 30 g/l, czyli trzykrotnie przewyższyło poziom pierwotny. Doprowadziło to do wyginięcia 20 gatunków ryb. Unoszony przez wiatr słony pył o żrących właściwościach przyczynia się do pustynnienia tych terenów, niszcząc roślinność w promieniu setek kilometrów. Tragiczna historia Jeziora Aralskiego stała się powszechnie znana, lecz takich przypadków jest więcej. 600 tys. km² nawadnianych terenów na świecie, w tym 75% w Azji, jest nadmiernie zasolonych, co znacznie obniża wydajność gleb.

Sol

MORSKA FARMA WIATROWA MIDDELGRUNDEN
w pobliżu Kopenhagi, u brzegów Danii

W cieśninie Sund oddzielającej Danię od Szwecji, w odległości 2 km na wschód od kopenhaskiego portu wznosi się największa obecnie morska farma wiatrowa osadzona w morskim dnie na głębokości od trzech do pięciu metrów. Dwadzieścia siłowni wiatrowych tworzy łuk o długości 3,4 km. Każda z nich wyposażona jest w wirnik o średnicy 76 m wznoszący się na wysokość 64 m nad wodą. Od końca 2000 roku ta elektrownia o mocy 40 megawatów daje 98 mln kWh rocznej produkcji, dostarczając blisko 3% energii elektrycznej zużywanej w Kopenhadze. W roku 2030 Dania zamierza zaspokoić połowę swych potrzeb energetycznych dzięki wykorzystaniu energii wiatru (obecnie 10%). Wprawdzie „nowe”, odnawialne źródła energii stanowią na razie tylko 2% zużywanej na świecie energii pierwotnej, jednak ich zalety natury ekologicznej wzbudzają coraz większe zainteresowanie. Dzięki usprawnieniom technicznym, które pozwoliły znacznie wyciszyć pracę silników wiatrowych (stawianych zresztą w odległości nie mniejszej niż 500 m od ludzkich siedzib), udało się przezwyciężyć niechęć do ich instalowania. W ciągu ostatnich czterech lat, przy średnio 30-proc. wzroście rocznym, energetyka wiatrowa najwyraźniej zaczęła rozwijać skrzydła.

Sol

To autor wszystkich zamieszczonych powyżej zdjęć.

Yann Arthus-Bertrand (ur. 13 marca 1946 w Paryżu) to francuski fotograf, dziennikarz, reporter i obrońca przyrody.

Gdy miał 30 lat opuścił rodzinną Francję i wyjechał do Kenii, aby badać i fotografować lwy w parku narodowym Massai Mara.

Nakręcił film o problemach środowiska naturalnego zatytułowany "Home - S.O.S Ziemia!"

	Forum www.anowi.fora.pl Strona Główna -> Świat wokól nas	Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1